W Fundacji Cup of Polish po raz drugi przeprowadziliśmy projekt Erasmus+ dla kadry edukacji dorosłych. Tym razem zatytułowaliśmy go „RAZEM. Podnoszenie kompetencji w edukacji włączającej skierowanej do osób z doświadczeniem uchodźctwa i migracji” i szczególnie skupiliśmy się na wzmacnianiu kompetencji miękkich osób uczących języka polskiego jako obcego.

W ramach trwającego 18 miesięcy cyklu szkoleń mieliśmy okazję dokształcić się w następujących obszarach: How cross-curricula educational approach can be the way for a successful longlife learning, Intercultural awareness, Social Inclusion, Vulnerable backgrounds, Innovative and systemic methods in teaching languages based on the pedagogy of Maria Montessori, Classroom Management: A Solution Focused Approach, Creative teaching techniques to promote social inclusion, Increasing teachers’ intercultural awareness and competences, Unlock the Power of Social and Emotional Learning (SEL) in Education, Emotional Intelligence.

Kasia

Zajęcia były bardzo różnorodne, interesujące, trenerka przekazała nam dużo wiedzy i zapewniła wiele materiałów edukacyjnych. Wykonywaliśmy różne ćwiczenia praktyczne, aby lepiej zrozumieć teorię. Poznałam SFBT – Solution-Focused Brief Therapy i podejście WOWW, dowiedziałam się, jak komunikować się z poszczególnymi typami z grupy DISC.

DISCStyles wydały mi się szczególnie interesujące. Wiedziałam z własnego doświadczenia, że są różne typy osobowości i mogłam wielokrotnie obserwować je wśród uczestników moich kursów. Do tej pory działałam jednak intuicyjnie. Kurs pozwolił mi usystematyzować moje doświadczenia i pokazał mi nowe możliwości komunikacji z różnymi typami uczniów.

Część kursu poświęcona nowym technologiom była dla mnie bardzo przydatna. Weronika pokazała nam wiele narzędzi: aplikacje, strony internetowe, których mogę używać na moich zajęciach, aby je urozmaicić i przyciągnąć zwłaszcza młodych uczestników, dla których nowe technologie są nieodzowną częścią życia.

Podczas szkolenia rozmawialiśmy również o nadużywaniu smartfonów przez uczestników i sposobach radzenia sobie z tym. Trenerka przedstawiła nam najnowsze stanowiska naukowe na ten temat, co skłoniło mnie do myślenia. Zamiast zakazywać telefonów na zajęciach, jestem wobec nich bardziej tolerancyjna i staram się wykorzystywać ich potencjał, np. korzystając z aplikacji edukacyjnych.

Duże znaczenie miał też fakt, że uczestnicy kursu pochodzili z pięciu różnych krajów, mieli różne doświadczenia, o których chętnie opowiadali, dzięki czemu mogliśmy uczyć się od siebie nawzajem.

Joanna

Miałam niezwykłą okazję uczestniczyć w kursie, który skupił się na edukacji uczniów znajdujących się w trudnej sytuacji. Kurs ten był nie tylko inspirujący, ale także niezwykle ważny w kontekście współczesnych wyzwań, przed którymi stoi system edukacji. Zyskałam nową wiedzę oraz umiejętności, które są nieocenione w mojej pracy nauczycielki języka polskiego jako obcego.

Jednym z kluczowych tematów kursu było zwiększenie samoświadomości w odniesieniu do zróżnicowanych rzeczywistości uczniów o mniejszych szansach. Ćwiczenia praktyczne oraz metodologia nauki przez doświadczenie pozwalają lepiej poznać ich potrzeby. Kurs nauczył mnie, jak promować tolerancję, różnorodność i empatię. Słuchanie opowieści innych uczestników, którzy dzielili się własnymi doświadczeniami pracy z uczniami w trudnej sytuacji, wzbogaciło moją perspektywę i zmotywowało do działania. Umiejętności interpersonalne, które rozwijałam podczas warsztatów, okazały się kluczowe w budowaniu zaufania i otwarcia na potrzeby kursantów.

Poznałam także nowoczesne metody aktywnego uczenia się, które są niezwykle istotne w procesie angażowania uczniów w naukę. Techniki kreatywne i innowacyjne, takie jak dramat czy edukacja na świeżym powietrzu, są dla mnie nowymi narzędziami.  Ich wprowadzenie do zajęć przynosi widoczne efekty w postaci większej motywacji i zaangażowania wśród uczniów.

Cały kurs był dowodem na to, że warto inwestować w rozwój zawodowy, zwłaszcza w kontekście edukacji włączającej. Każdy uczeń, niezależnie od swojego pochodzenia czy sytuacji życiowej, zasługuje na szansę, aby rozwijać swoje talenty i możliwości. Kurs był dla mnie nie tylko nauką, ale także inspiracją do dalszej pracy na rzecz włączenia społecznego w edukacji.

Basia

Kurs skoncentrowany był na rozwoju kompetencji psychologicznych oraz na pracy z własnym emocjami i własnym ciałem. Zawierał ciekawe ćwiczenia i techniki uczące budowania integracji z grupą, uważności, wyrażania własnych emocji oraz empatii. Była też część poświęcona różnicom kulturowym oraz możliwościom wyrównywania szans ze względu na pochodzenie, trudne warunki życiowe itp. 

Wiele z tych ćwiczeń i technik było inspirujących. Niektóre jednak były na tyle angażujące emocjonalnie i wymagające otwarcia, że momentami czułam, iż są dla mnie wyzwaniem. 

Najbardziej podobały mi się elementy pracy z ciałem i muzyką, pantomimy i dramy. Kurs pokazał mi, w jaki sposób można wykorzystać te techniki do pracy z grupą, niezależnie od tematyki zajęć. A także w jaki sposób można dać wsparcie sobie samemu w roli nauczyciela poprzez techniki relaksacyjne.

Joanna

Kurs dotyczył inteligencji emocjonalnej w ogólnym ujęciu, a jego główne cele zakładały zwiększenie zrozumienia roli emocji w motywacji i osiąganiu celów, dostarczenie narzędzi do poszerzania samoświadomości, samokontroli i samoakceptacji, wprowadzenie metod skutecznego radzenia sobie ze stresem, zwiększenie inteligencji społecznej i komunikacji interpersonalnej, zwiększenie tolerancji i docenienie ludzkiej różnorodności. Uważam, że te wszystkie cele udało się osiągnąć.

Aby właśnie tak się stało, prowadząca postanowiła zapoznać nas z metodą RULER Marca Bracketta i Yale Center for Emotional Intelligence. RULER to oparte na dowodach podejście do uczenia się kompetencji społecznych i emocjonalnych. RULER to akronim, gdzie R oznacza recognizing (rozpoznanie), U to understanding, czyli zrozumienie, L to labeling, a więc oznaczanie, E jak expressing (wyrażanie) i końcowe R jak regulating, czyli regulacja. Zatem uczyliśmy się rozpoznawać emocje swoje i innych, poszukiwać przyczyny i podstawowego tematu lub przesłania emocji, przechodzić od skupienia się na zachowaniu do podstawowej przyczyny, rozróżniać i nazywać emocje oraz je wyrażać. Wszystko to, by na samym końcu postarać się w odpowiedni sposób regulować nasze emocje. Prowadząca omówiła z nami pięć sposobów na regulację emocji: uważne oddychanie, strategie zorientowane na przyszłość, strategie zmiany uwagi, strategie przeformułowania poznawczego oraz meta-moment.

Prowadząca była profesjonalna, miała dużą wiedzę, którą się chętnie dzieliła, i świetnie prowadziła grupę. Proponowane aktywności były różnorodne: praca indywidualna, w parach i grupach, mapy myśli, odgrywanie scenek, mood meter, karty pracy, pytania do refleksji.

Marta

Co może łączyć śpiewanie „Sto lat”, ćwiczenie polskich imion w wołaczu, gotowanie fasoli, plecenie i puszczanie wianków i wysyłanie kartek z życzeniami?

Co może łączyć wycinanki łowickie, wypełnienie na czas urzędowych formularzy i szukanie polskich przodków? 

Okazuje się, że „Cross-curricula educational approach” czyli przekrojowe, międzyprzedmiotowe podejście do edukacji, a w skrócie „koncept” może łączyć pozornie niezwiązane ze sobą tematy, wiedzę i umiejętności.  W skrócie pojęcie „konceptu” porównane do parasola, który może obejmować wiele przedmiotów,  oraz różnorodne skojarzenia. Kurs przedstawił i wyjaśnił właśnie to pojęcie. Jego zrozumienie przyniosła jednak nie teoria, ale wspólne rozważania, co to naprawdę znaczy, burze mózgów i wymiana pomysłów, jak go wcielić w życie na konkretnych lekcjach.

I tak motyw „Imieniny Jana” to mogą być różnorodne ćwiczenia związane i z imieninami i z imieniem ,Jan.  Stąd mieści on i śpiewanie piosenki dla solenizanta, i odmianę polskich imion, i wszelkie odniesienia do imienia Jan (stąd fasola jaś) i tradycje nocy świętojańskiej (stąd wianki), tworzenie laurki i formułowanie życzeń.

Podobnie z wycinaniem, formularzami i genealogią – wspólnym konceptem, parasolem obejmującym te tematy jest „Papierkowa robota”. Jeden bardzo ogólny i szeroki koncept łączy w sobie wiele mniejszych tematów. Dzięki temu studenci mogą uczyć się wielu pozornie odległych umiejętności, które jednak spotykają się w codziennym życiu. W nauce języka jest to bardzo potrzebne – łączymy przecież naukę kultury (wycinanki), używania języka w codziennych sytuacjach (formularze urzędowe) oraz rozwijanie umiejętności swobodnej rozmowy (dyskusja o przodkach). 

Łączenie i szukanie powiązań to główna inspiracja. Widzę w tym szansę na tworzenie nowych, mam nadzieję, angażujących lekcji, bliższych codziennemu doświadczeniu uczniów.

Joanna

Szkolenie „Unlock the Power of Social and Emotional Learning (SEL) in Education” poświęcone było rozwijaniu kompetencji społeczno-emocjonalnych w środowisku szkolnym. SEL to proces wspierający uczniów i nauczycieli w rozpoznawaniu emocji, budowaniu relacji, empatii, podejmowaniu świadomych decyzji i radzeniu sobie ze stresem. Pięć filarów SEL samoświadomość, samoregulacja, świadomość społeczna, kompetencje relacyjne i odpowiedzialne decyzje – może pozytywnie wpływać na klimat w klasie, jakość nauczania i dobrostan całej społeczności szkolnej.

Szkolenie miało na celu pokazanie, jak nauczyciele mogą wprowadzać SEL w codzienne działania edukacyjne – np. poprzez rozmowy o emocjach, ćwiczenia z uważności, współpracę w grupach czy rozwiązywanie konfliktów w sposób bezpieczny i konstruktywny. Ważną częścią była koncepcja growth mindset, czyli postawy wzrostu – przekonania, że zdolności można rozwijać dzięki wysiłkowi i nauce. Z kolei mixed mindset uwzględnia, że ludzie często łączą w sobie elementy zarówno postawy wzrostu, jak i sztywnego myślenia. Koncepcja Peaceful Path zwracała uwagę na tworzenie szkoły jako bezpiecznego miejsca dialogu, szacunku i pokoju.

Joanna

Prowadząca najpierw przedstawiła nam życiorys Marii Montessori oraz główne założenia jej pedagogiki i metody pracy z dziećmi. W pamięci szczególnie utkwiło mi pięć zasad: stworzenie odpowiedniego otoczenia/środowiska, zachęcanie do samodzielnej nauki, wykorzystywanie aktywności sensorycznych i praktycznych, szacunek, promowanie całościowego rozwoju. Następnie prowadząca wyjaśniała nam, jak te wszystkie te założenia i metody możemy przenieść na grunt nauki języków obcych z dorosłymi. Podczas zajęć dzieliłyśmy się swoimi spostrzeżeniami i doświadczeniami, zadawałyśmy pytania i planowałyśmy różne ćwiczenia oparte na pedagogice Montessori. Metodami pracy, które znakomicie wpisują się w wizję nauki Montessori są: kręgi konwersacyjne, odgrywanie scenek sytuacyjnych, storytelling (w oparciu o konkretny materiał), gry językowe i praca w grupach, gdzie uczniowie czytają dany tekst, a następnie o nim dyskutują. Prowadząca szczególnie podkreśliła znaczenie indywidualizacji i informacji zwrotnej. Kiedy dostosujemy się do potrzeb i możliwości ucznia, pokażemy mu, że jest w stanie osiągnąć wyznaczony cel i zachęcimy go tym do większego zaangażowania. Jeśli do tego damy mu wolność wyboru i zwiększymy autonomię, uczeń poczuje, że ma realny wpływ na proces akwizycji języka obcego. Z biernego uczestnika zajęć stanie się aktywnym i odpowiedzialnym współprowadzącym. Ważne jednak, by nie zostawić ucznia samemu sobie. Procesowi nauczania/uczenia się musi towarzyszyć regularna informacja zwrotna. Żeby być coraz lepszym, uczeń musi wiedzieć, co powinien poprawić, a co już robi dobrze, jakie są jego słabe i mocne strony, co już osiągnął i nad czym jeszcze musi popracować.

Uczestnictwo w kursie napełniło mnie pozytywną energią do działania i zachęciło do stopniowego wprowadzania do mojej pracy nauczycielskiej założeń pedagogiki Marii Montessori.

Lena

Miałam okazję wziąć udział w szkoleniu poświęconemu kreatywnym technikom nauczania, metodom niewerbalnym oraz zagadnieniom międzykulturowości. Uważam, że było to niezwykle interesujące i inspirujące doświadczenie, które zachęciło mnie do korzystania z różnorodnych narzędzi podczas zajęć z języka polskiego jako obcego – zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci.

Dzięki temu szkoleniu poznałam wiele technik niewerbalnych oraz kreatywnych metod nauczania z wykorzystaniem ruchu. Od zawsze staram się, aby na moich lekcjach pojawiał się element ruchu, jednak nie zawsze miałam pomysł, jak go wprowadzić w sposób efektywny i jednocześnie językowo wartościowy – tak, by wspierał naukę słownictwa czy gramatyki. Podczas zajęć poznałam szereg metod, które z powodzeniem zaadaptowałam do różnych tematów językowych i gramatycznych. Uświadomiłam sobie również, jak istotną rolę może odgrywać nawet minimalny ruch w procesie przyswajania wiedzy – znacząco wpływa on na zapamiętywanie materiału.

Szkolenie utwierdziło mnie również w przekonaniu, że każdy uczestnik zajęć jest inny i ma swoją własną, nieznaną mi historię. Dlatego tak ważna jest otwartość oraz umiejętność zarządzania grupą złożoną z osób o różnorodnych charakterach, preferencjach i nastawieniu. Właśnie w tym kontekście cenię sobie poznane podczas szkolenia narzędzia – dzięki nim mogę dostosować metody pracy do aktualnych potrzeb uczestników.

Zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu szkolenia, poszukiwałam pomysłów na to, jak mogę zaimplementować zdobytą wiedzę w swojej codziennej pracy. Ten wyjazd był dla mnie dużą inspiracją do eksperymentowania i wdrażania nowych rozwiązań dydaktycznych. Cieszę się, że miałam okazję wymienić doświadczenia z innymi uczestnikami oraz podzielić się własnymi obserwacjami.

Marta

Z tego słonecznego kursu zapamiętałam, że „komunikacja” jest kluczem do poznania innych, do porozumienia, do zrozumienia, do nauczania i uczenia się. Komunikacja – pełna szacunku, empatii i wolności była obecna podczas zajęć. Poznanie różnych stylów komunikacji, ćwiczenie jej, obserwowanie podczas kursu sprawiło, że tytułowe „nastawienie na rozwiązania” zaczęło być dla mnie zrozumiałe i osiągalne. Od pierwszych zajęć zwracaliśmy wszyscy uwagę na sposób komunikacji, uczyliśmy się i ćwiczyliśmy wyrażać się w sposób empatyczny i biorący pod uwagę potrzeby i typ osobowości uczniów. To z pozoru wydawało się proste, ale w praktyce wymagało oduczenia się schematów, wyjścia poza swoje utarte reakcje, szukania nowych sposobów dotarcia do odbiorcy.

Ciekawie było poznać style komunikacji innych i próbować dostosować do nich polecenia, zadania, sposób przekazywania informacji. Ciekawie było dowiedzieć się więcej o własnym stylu komunikacji. Tym, co zakomunikowaliśmy sobie nawzajem ostatniego dnia były komplementy – od nich zrobiło się ciepło i słonecznie. Podkreślanie sukcesów, szukanie wyjścia, rozwiązania, skupienie się na tym, co pozytywne – to także wyraźnie było przekazane. Bardzo pozytywny kurs, który bardzo utwierdził mnie w przekonaniu, że żeby nauczyć, trzeba stworzyć między nauczycielami a uczniami przestrzeń zaufania i pełną szacunku więź.

Lena

W kursie brali udział również nauczyciele innych języków obcych, w tym języka angielskiego, a ich dzielenie się doświadczeniami okazało się niezwykle pomocne i ubogacające.

Program szkolenia koncentrował się na różnych technikach i metodach pracy, które mają na celu rozwiązywanie trudniejszych sytuacji występujących na zajęciach. Choć nie mogę wdrożyć wszystkich zaprezentowanych metod, z pewnością zaadaptowałam wiele z nich i na stałe wpisały się one w moje codzienne praktyki nauczycielskie. Każdy człowiek posiada unikalne preferencje dotyczące sposobów pracy, dlatego niezwykle istotne było dla mnie poszukiwanie takich technik, które odpowiadają na różnorodne potrzeby uczniów.

Szczególnie interesujący okazał się jeden z dni, podczas którego nasza trenerka zaprezentowała model DISC, odnoszący się do różnych stylów osobowościowych. Dzięki tym zajęciom zyskałam głębsze zrozumienie nie tylko własnych preferencji, ale również osób, z którymi współpracowałam. Wykorzystując ten model, pracowaliśmy nad rozwiązaniem konkretnych problemów, starając się dopasować polecenia oraz metody nauczania do indywidualnych stylów uczenia się uczestników. Praca w parach i grupach sprzyjała wymianie doświadczeń oraz pomysłów, co pozwoliło na wzajemne wzbogacenie naszej wiedzy.

Kolejnym wartościowym doświadczeniem były zajęcia, w trakcie których opracowywaliśmy cele oraz tworzyliśmy plan działania, składający się z konkretnych kroków, które miały nas przybliżyć do ich realizacji. Zastosowanie tego ćwiczenia “na sobie” uświadomiło mi, jak różnorodnie reagujemy na konkretne aktywności, szczególnie te, które wykraczają poza naszą “strefę komfortu”. Choć często czujemy opór przed wyjściem z tej strefy, takie doświadczenia mogą przynieść korzyści i rozwój osobisty. Ogromnym wsparciem była również sama grupa, która w żaden sposób nie oceniała, lecz motywowała do działania i wspierała.

Jednym z najbardziej wartościowych elementów szkolenia była możliwość zapoznania się z nowoczesnymi narzędziami edukacyjnymi – aplikacjami i stronami internetowymi, które mogą zostać wykorzystane w nauczaniu języków obcych. Otrzymana dawka wiedzy pozwoliła mi samodzielnie przeanalizować i wybrać narzędzia, które skutecznie wprowadzam do swoich lekcji, czyniąc je bardziej dynamicznymi i angażującymi dla uczniów.

Zwieńczeniem szkolenia była aktywność, która zainspirowała mnie do wprowadzenia jej do moich własnych zajęć. Na zakończenie kursu przeprowadziliśmy ćwiczenie polegające na pisaniu komplementów. Była to wyjątkowa okazja do refleksji nad tym, co pozytywnego możemy powiedzieć o innych. Uczestnicy mieli czas na zastanowienie się nad tym, co pięknego mogą wyrazić względem każdej osoby w grupie, a następnie zapisywali komplementy dla każdego z uczestników. Było to nie tylko budujące, ale również bardzo motywujące. Powtarzające się pozytywne słowa utwierdziły mnie w przekonaniu, że w wielu aspektach jestem naprawdę dobra, co dodało mi energii do dalszego rozwoju. Tego typu aktywności, związane z omawianiem komplementów i pisaniem życzeń, regularnie organizuję na swoich lekcjach, dostrzegając ich pozytywny wpływ na atmosferę w grupie.